W 2022 r., według danych szwedzkiej agencji ds. zdrowia publicznego, zaledwie 5,6% dorosłych Szwedów paliło papierosy. Jest to ogromny, bezprecedensowy sukces, biorąc pod uwagę, że jeszcze pół wieku temu, odsetek ten przekraczał 40%, a na początku XXI wieku, ponad 20%.

W jaki sposób Szwecja osiągnęła tak wiele na polu walki z paleniem? Było to możliwe dzięki przemyślanej i konsekwentnej polityce łączącej edukację, kontrolę nad dostępem do tytoniu, a także przyjęciu alternatywnych, wolnych od dymu tytoniowego rozwiązań o zmniejszonym ryzyku zdrowotnym.

Wczesne postępy Szwecji były możliwe m.in. przy użyciu tzw. snusu, czyli doustnej saszetki tytoniowej. Kolejnym krokiem było wprowadzenie nowoczesnych, wolnych od tytoniu alternatyw, takich jak np. vaping (w 2015 r.) oraz nowszej generacji wspominanych powyżej saszetek (w 2018 r.). Zmiany te znacząco przyspieszyły proces odejścia od bardziej szkodliwych, tradycyjnych wyrobów tytoniowych. W efekcie w ciągu ostatniej dekady odsetek palaczy spadł o połowę, do poziomu około 5%. Jeśli trend ten się utrzyma, Szwecja osiągnie oficjalny status kraju „wolnego od dymu tytoniowego” jako pierwszy rozwinięty kraj na świecie.

Jakie korzyści dla zdrowia publicznego wynikające z tej transformacji? Chociaż szwedzkie pokolenie „wolne od dymu” zużywa nikotynę w podobnym stopniu jak kraje o wysokiej konsumpcji tradycyjnych wyrobów tytoniowych, Szwecja rejestruje znacząco niższy od nich odsetek chorób związanych z tytoniem. Tym samym obciążenie dla systemu ochrony zdrowia jest zdecydowanie mniejsze.